Podstrunnica - Radius

Każda gitara posiada podstrunnicę o odpowiednim jej promieniu fachowo zwanym radius. Radius to lekki łuk czyli tzw. promień na podstrunnicy oraz na progach każdej gitary i wszelakich instrumentów strunowych takich jak skrzypce, wiolonczela, kontrabas. W niniejszym artykule skupimy się jednak na samej gitarze.

Gitary różnych producentów posiadają odmienne od siebie radiusy, istnieją również gitary o zmiennym radiusie podstrunnicy, które posiadają w pierwszych pozycjach bardziej okrągły mniejszy promień dla lepszej gry akordów i riffów a w ostatnich pozycjach bardziej płaski nieco większy promień do poprawy podczas gry solowej a gównie podciągania strun E i B przy zachowaniu względnie niskiej akcji strun.

Ma to znaczenie gdyż przy niskiej akcji strun oraz mniejszym radiusie czyli mocniej zaokrąglonej podstrunnicy podczas podciągania strun głównie E i B w wyższych pozycjach struny te szybko gasną obijając się o o progi a przy większym radiusie w wyższych pozycjach problem ten nie występuje.

Trochę teorii:

Duży radius czyli promień oznacza bardziej płaską podstrunnicę o mniejszym "łuku" na przykład radius 15.75, 16 lub 20 taki radius jest charakterystyczny dla gitar np. Ibaneza, Music Man lub niektórych modeli gitar Schecter.

- Duży radius jest lepszy do gry solowej, szybkiej i bardziej technicznej taki radius pozwala na ustawienie bardzo niskiej bezkompromisowej akcji strun.

Mały radius czyli promień oznacza bardziej zaokrągloną podstrunnicę o większym "łuku" na przykład 7.25, 9.842 czy 12 i jest charakterystyczny dla gitar np. Fender Stratocaster, Ibanez RG model sygnowany przez Joe Satriani lub Gibson Les Paul.

- Mały radius jest dobry do gry akordowej, szczególnie jeżeli chodzi o akordy barre gdyż ludzkie palce nie są proste a lekko zagięte. Oczywiście na takim radiusie również zagramy wszelkie solówki ale przy mniejszych promieniach ustawia się nieco wyższą akcję strun.

Radius zmienny:

Jak już wspomniałem na samym początku niniejszego wpisu istnieje również radius zmienny, jest to powierzchnia podstrunnicy i progów która stanowi część "pobocznicy stożka". Wygląda to tak że pierwszych pozycjach stosuje się radius o mniejszym promieniu który stopniowo zwiększa swój promień ku wyższym pozycjom aż do ostatniego progu.

Radius zmienny ma za zadanie eliminować przygaszanie strun głównie E i B podczas ich podciągania w wyższych pozycjach a ze względu na mniejszy promień w pierwszych pozycjach umożliwić wygodną grę akordami.

Podstawowe rodzaje radiusów stosowanych u różnych producentów gitar:

Fender - 7.25 - 9.5" (185 - 241mm)

Gibson Les Paul - 12" (305mm)

Ibanez seria RG - 15.75" (400mm)

Ibanez JS series ( Joe Satriani) - 9.842" (250mm)

Ibanez RG prestige - 17" (430mm)

Jackson 12-16" zmienny (305 -406.4mm)

Music Man JP12 - 20" (508mm)

Music Man JPXI - 20 (508mm)

Music Man JP6 (John Petriuci) - 15" (381mm)

Schecter Coustom C7, Hallaiser - 16" (406mm)

Schecter Demon C7, Omen - 14" (355,6mm)

Gitara Klasyczna - posiada płaską podstrunnicę

Jaki radius wybrać:

Z teoretycznego punktu widzenia gitary z dużymi promieniami np. 17 i 20 czyli bardziej "płaską" podstrunnicą lepiej nadają się do gry solowej, szybkiej i bardziej technicznej, głównie ze względu na to że przy dużych radiusach jest możliwość ustawienia bardzo niskiej akcji strun oraz przy podciąganiu strun E i B nie gasną one i nie obijają się o progi.

Znów gitary z zastosowanymi mniejszymi promieniami czyli większym "łukiem" jak np. typowy Fender Stratocaster o promieniu 7.25 - 9.5 lub Gibson o promieniu 12, nadają się lepiej do gry akordowej szczególnie jeżeli chodzi o riffy i akordy barre. Przy mniejszych promieniach i niskiej akcji strun, podciągnie struny E i B może powodować jej przygaszanie, dlatego w gitarach z mniejszym promieniem ustawia się nieco wyższą akcję strun.

Sam wybór odpowiedniego promienia to jednak bardziej złożona kwestia i każdy gitarzysta powinien podejść do tej sprawy indywidualnie najlepiej ogrywając gitary z różnymi promieniami oraz dopasowując gitarę z odpowiednim radiusem pod względem własnych preferencji.  Wybór gitary z odpowiednim radiusem to również kwestia samych rąk oraz przyzwyczajenia ich do odpowiedniego promienia podstrunnicy, również kwestia wyboru odpowiedniego instrumentu pod względem np. stylu gry.

Każdy promień w niemal każdej gitarze można zmienić np. podczas wymiany progów. Nie jest problemem zmiana radiusa z promienia 12 na 16 gdyż zmiana ta jest minimalna i można ją wykonać nawet na samych progach, zmiana nie będzie zauważalna ani wyczuwalna za to pozwoli na ustawienie bardzo niskiej akcji strun. Tego rodzaju korekcja jest dość często wykonywana w różnych gitarach na samych progach bez potrzeby ingerencji w podstrunnicę.

Jak sprawdzić jaki radius posiada podstrunnica w naszej gitarze:

Do mierzenia radiusu na podstrunnicy służą specjalne kształtki i przymiary o odpowiednich promieniach które przykładany na podstrunnice, dzięki temu dowiemy się jaki nasza podstrunnica posiada promień. 

Poniżej szablon kształtek który można wydrukować oraz wyciąć. Takie kształtki można z łatwością wykonać samemu z kawałka, plastiku czy tworzywa sztucznego a nawet z tektury, odwzorowując je  idealnie pod względem poniższych szablonów.

Poniżej kształtki do mierzenia radiusa podstrunnicy oraz do ustawiania wysokości strun pod odpowiedni promień, te kształtki również można wydrukować oraz wykonać takie samemu, choć by nawet z kawałka tektury.

www.stewmac.com

Pomiar wykonujemy wkładając kształtkę na podstrunnicę bądź między struny a korpus przy mostku  gitary oraz regulujemy wysokość strun poszczególnymi wózkami znajdującymi się na mostku, dotyczy to głównie mostków tremolo w których mamy możliwość regulowania wysokości każdego wózka z osobna.

Rodzaje mostków gitarowych.

W innych rodzajach mostów na przykład typu Floyd Rose oraz Tune o Matic promień dla strun jest ustawiony w samym mostku, wtedy mamy możliwość regulacji jedynie wysokości całego mostka.

W mostach typu Floyd Rose aby ustawić struny pod odpowiedni radius można coś podłożyć pod każdy wózek z osobna i w ten sposób wyregulować każdą ze strun pod odpowiedni promień podstrunnicy. Do podkładania służą specjalne podkładki o odpowiedniej grubości - 

W gitarach akustycznych i klasycznych, regulację można wykonać na mostku, szlifując podstrunnik bądź szczeliny na struny w podstrunniku na odpowiednią wysokość pod względem indywidualnego radiusa podstrunnicy jaki posiada nasza gitara.

W mostkach stałych typu Tune o Matic  szlifuje się szczeliny na odpowiednią głębokość bądź każdy wózek szlifuje się od spodu na odpowiednią jego wysokość w ten sposób ustawiając każdą ze strun osobno pod odpowiedni promień podstrunnicy.

Kształtki służą również do zmierzenia podczas zmiany promienia podstrunnicy na inny, często ma to miejsce podczas wymiany progów gdyż po wyjęciu starych progów mamy dostęp do podstrunnicy a zmianę radiusa wykonuje się specjalnym klockiem radiusowym z naklejonym papierem ściernym o różnej gradacji.

Klocki radiusowe:

Same progi również "wygina" się pod odpowiedni radius naprowadzony wcześniej na podstrunnicę a wykonuje się to specjalną zginarką do progów, więcej informacji znajdziecie w tym wpisie - zginarka do progów.

Siodełko każdej gitary również posiada odpowiedni radius a samo ustawienie wykonuje się podczas szlifowania głębokości poszczególnych szczelin dla każdej ze strun. Więcej informacji na temat rodzajów siodełek stosowanych w gitarach znajdziecie w tym wpisie - siodełko w gitarze.

Pozdrawiam!