Przetworniki gitarowe

Przetworniki gitarowe odgrywają bardzo ważną rolę głównie w gitarze elektrycznej ale nie tylko gdyż stosuje się je również do nagłaśniania gitar akustycznych i klasycznych. W gitarach elektrycznych przetworniki zbierają sygnał z drgających strun poprzez pole elektromagnetyczne które wytwarzają a sygnał przekazują dalej do wzmacniacza gitarowego.

W gitarach akustycznych i klasycznych do nagłośnienia stosuje się przetworniki kontaktowe piezoelektryczne bądź mikrofony. O tym jak nagłośnić gitarę akustyczną pisałem w tym wpisie - jak nagłośnić akustyka.

Tak więc żadna gitara elektryczna bez przetworników raczej nie zagra a przynajmniej nie podłączymy jej do wzmacniacza. W tym artykule postaram się nieco przybliżyć temat samych przetworników gitarowych ich rodzai, połączeń oraz możliwości brzmieniowych.

Na wstępie krótki słowniczek oznaczeń stosowanych układów z przetwornikami w gitarach:

H - Humbucker (przetwornik dwu cewkowy)

S - Single coil (przetwornik jedno cewkowy)

Układy stosowane w gitarach i oznaczenia:

HSH - jest to układ w którym znajduje się Humbucker - Singiel - Humbucker, taki układ często jest stosowany np. w gitarach Ibanez.

HH - jest to układ w którym znajduje się Humbucker - Humbucker , często stosowane w gitarach typu Superstratocaster np. Ibanez, Jackson, Gibson Les Paul

HHH - jest to układ w którym znajduje się Humbucker - Humbucker - Humbucker jest to mniej spotykany układ przetworników ale czasem ma zastosowanie.

SSH - jest to układ w którym znajduje się Singiel - Singiel - Humbucker, stosowane w gitarach Fender, Mayones.

SSS - jest to układ w którym znajduje się Singiel - Singiel - Singiel stosowane głównie w gitarach typu Fender Stratocaster.

HS - jest to układ Humbucker - Singiel często spotykane w gitarach Fender Telecaster.

H - jest to układ z jednym Humbucker ten układ stosuje się go głównie w pozycji pod mostkiem, takie rozwiązanie służy do uzyskania tylko jednego bądź dwóch brzmień.

Trochę teorii o przetwornikach:

Jak zbudowane są przetworniki?

Przetworniki elektroakustyczne składają się z magnesu i cewki oraz tzw nadbiegunników, odpowiadają za zbieranie sygnału z drgań strun w polu elektromagnetycznym które generują i przekazywanie tego sygnału do wzmacniacza gitarowego. Z  tego można wywnioskować że odgrywają one ważną rolę oraz wpływają w pewnym sensie na brzmienie instrumentu.

Przetworniki gitarowe dzielimy na:

- Pasywne

- Aktywne

Pasywne - to takie bez zainstalowanego dodatkowego przedwzmacniacza (układu elektronicznego) a za sam sygnał odpowiada elektronika która znajduje się w gitarze.

Aktywne - to takie z wbudowanym przedwzmacniaczem który odpowiada za wzmocnienie sygnału taki przetwornik przeważnie potrzebuje dodatkowego zasilania przeważnie baterią.

Dalej przetworniki dzielimy na:

Humbucker (H):

Humbucker - to przetwornik dwu cewkowy o przeciwnej polaryzacji.

Poniżej na zdjęciu humbucker puszkowy - to zwykły humbucker dwu cewkowy z tym że zamknięty w metalowej puszce jest to typowe szczególnie w gitarach Gibson Les Paul. Przetwornik ten bez problemu można wyjąć z puszki a samą puszę wymienić np. gdy się porysuje, jest to dość praktyczne rozwiązanie.

Przetworniki typu humbucker stosuje się w gitarach elektrycznych przeważnie w pozycjach pod mostkiem (bridge) oraz pod gryfem (neck). Czasem zdarza się że jest montowany w samym środku korpusu, jednak to zastosowanie jest raczej rzadko stosowane ze względu na swoje charakterystyczne nietypowe brzmienie. 

Przetworniki typu humbucker znajdziemy w większości gitar elektrycznych a między innymi w gitarach Ibanez, Gibson, Jackson czy ESP.

Magnesy:

Konstrukcja przetworników składa się z dwóch głównych elementów, magnesu oraz cewki  czyli długiego i cienkiego miedzianego uzwojenia. Magnesy stosowane w przetwornikach to Alnico  w które skład wchodzi stop aluminium, niklu oraz kobaltu i magnesy ceramiczne które wykonane są z materiałów ceramicznych.

Alnico - to rodzaj magnesu który wytwarza słabsze pole elektromagnetyczne niż magnes ceramiczny co przekłada się na mniejsze osłabienie wibracji strun w polu elektromagnetycznym. Zastosowanie tego rodzaju magnesów poprawia samo wybrzmiewanie instrumentu i skutecznie zmiękcza brzmienie.

Ceramiczne - ten rodzaj magnesu wytwarza mocniejsze pole elektromagnetyczne a co za tym idzie bardziej osłabia wibracje strun w polu elektromagnetycznym, jednak brzmienie tego typu zastosowanego magnesu jest o wiele mocniejsze i potężniejsze niż zastosowany Alnico. Stąd przetworniki z zastosowanym magnesem ceramicznym posiadają przeważnie większą rezystancję niż przetworniki z magnesami Alnico.

Uzwojenie przetwornika:

Cewka (miedziane uzwojenie) - to długie uzwojenie wykonane z bardzo cienkiego drutu miedzianego izolowanego (cienkiego jak włos) zwój ten nawija się na plastikowy "karkas" a przez środek uzwojenia przechodzą tzw. nadbiegunniki. Od grubości drutu z jakiego jest nawinięta cewka oraz ilości uzwojeń zależy rezystancja przetwornika.

Nadbiegunniki:

Nadbiegunniki to małe punktowe elementy w środku każdego przetwornika może ich być sześć pojedynczych które czasem są regulowane pod względem wysokości ale może też być jeden podłużny jak na zdjęciu powyżej.

Nadbiegunniki odpowiadają za zbieranie sygnału z strun gitarowych.

Rezystancja:

Rezystancja to siła z jaką przetwornik przekazuje sygnał do wzmacniacza. Prosto pisząc im większa rezystancja tym mocniejszy sygnał i inne ale mocniejsze brzmienie przetwornika.

Istnieją przetworniki takie jak mini humbucker - to rodzaj przetwornika dwu cewkowego (humbucker) lecz w mniejszym jego wydaniu. Tego rodzaju przetworniki stosuje się przeważnie w gitarach typu Stratocaster gdy w płytce maskującej (pickguard) nie posiadamy odpowiedniej wielkości otworu aby zamontować klasyczny humbucker. 

Przetworniki single coil (S):

Single coil - to przetwornik jedno cewkowy.

Przetworniki single coil - ten rodzaj przetwornika zbudowany jest na takich samych zasadach jak wyżej wymieniony humbucker z tą zmianą że jest to przetwornik jedno cewkowy co daje mu bardzo charakterystyczne brzmienie.

Tego rodzaju przetworniki stosuje się w gitarach typu Fender Stratocaster oraz Fender Telecaster. Przetworniki tego typu świetnie sprawdzają się czystymi brzmieniami gitar dając charakterystyczne krystalicznie czyste brzmienie, które gitarzyści nazywają "szklanką".

Przetwornik single coil, często stosuje się również w gitarach z układem HSH gdzie w środku znajduje się właśnie single coil. Takie zastosowanie układu ma miejsce przeważnie w gitarach typu typu Superstartocaster np. często spotykane w gitarach typu Ibanez, gdyż umożliwia wraz z humbuckerami oraz rozłączanymi w nich cewkami uzyskanie szerokiej palety barw.

Przetworniki single coil posiadają w większości modeli wymienną obudowę, można ją osobno dokupić oraz wymienić np. w wyniku jej porysowania bądź pęknięcia, jest to bardzo praktyczne rozwiązanie.

Jak wynika z powyższego przetworniki gitarowe odgrywają bardzo ważną rolę w gitarze elektrycznej odpowiadają za sygnał który zbierany jest z drgań strun w polu elektromagnetycznym które wytwarzają a dalej sygnał przekazywany jest już tylko do wzmacniacza.

Brzmienie samych przetworników oraz ich siła sygnału zależy od zastosowanych w nich rodzai magnesów jak również od rodzaju i długości uzwojenia które odpowiada za rezystancję przetwornika. Pamiętajmy jednak że im większa rezystancja przetwornika tym większy posiadają sygnał wyjściowy.

Przetworniki piezoelektryczne:

Przetwornik piezoelektryczny to rodzaj przetwornika który potrzebuje przedwzmacniacza czyli dodatkowego układu elektronicznego w dodatku o dużej impedancji, zbiera on sygnał z drgań na przykład w pudle rezonansowym gitar akustycznych, klasycznych bądź, skrzypiec czy kontrabasu.

Przetworniki piezoelektryczne są bardzo małe oraz praktycznie niewidoczne gdyż w gitarach akustycznych i klasycznych często znajdują się w środku pudła rezonansowego lub pod podstrunnikiem w ten sposób zbierają drgania które są wytwarzane w pudle rezonansowym i przekazują ten sygnał do wzmacniacza.

O tym jak nagłośnić gitarę akustyczną pisałem w tym wpisie - jak nagłośnić gitarę akustyczną.

Podsumowanie:

Tak więc przetworniki to nie tylko wizualne aspekty i dodatek do gitary a odgrywają one ważną rolę gdyż znacznie wpływają na końcowe brzmienie instrumentu, które dalej wędruje już tylko do wzmacniacza. Przetworniki można modyfikować w praktycznie każdej gitarze ich spory wybór potrafi jednak zawrócić w głowie ale warto szukać tych które jak najbardziej oddadzą nasze wymarzone brzmienie.

Pozdrawiam!